Informazioa

ZER DA ENERGIA NUKLEARRA?

Atomo baten nukleoa zatitzen danean (Fisioi nuklearra) edo atomo bakar bat sortzeko atomo bi elkartzean (Fusioi nuklearra) askatzen dan energia da. Izan ere, "Nuklear" nukleo hitzetik dator. Erreakzio honeek gertatzen direnean, atomoak masa apur bat galtzen dau. Galdu dan masa bero energian bihurtzen da. Albert Einsteinek jabetu eban moduan: E=mc2

Hala ere, gehienetan energia nuklearrez hitz egiten dogunean, erreakzio nuklearrak sortzen daben energia elektrikoz hitz egiten dogu. Jakin beharra dago, energia nuklearra energia elektrikoa lortzeko bide ohikoena dala baina arlo ezberdinetan be erabiltzen da. Medikuntza, ingurunean, eta gudetan.

-FISIO NUKLEARRA

Atomo baten nukleoa zatitzean datza. Nukleoa hainbat zatitan bihurtzen da bakoitza masa ia berdinarekin. Bere lehen zenaren masaren erdia gitxi gora behera. Eta bi edo hiru neutroi gehitzen dira. Erreakzio hau, atomo baten nuklea neutroi bat hartzen dauanean gertatatu daiteke. Uranioa: Uranioa erreakzio mota hauek egiteko erregaitzat asko erabiltzen da. Zergaitik? Nukleo bat neutroiz (0 karga) eta protoiz (+ karga) osotuta dago. Protoiak neutroiak nukleotik kanpo bultzatzen dabez, eta hori ez gertatzeko beste indar mota bat elkarri lotuta egotea eragiten dau. Eta uranio atomo baten neutroien kopurua normalean baino hiru gitxiago egotea normalena da. Eta horrek hauskorragoa izatea eragiten dau.

-FUSIO NUKLEARRA

Fusio nuklearra erreakzio bat da non bi atomo elkartzen diran atomo bakar bat sortzeko Normalean atomo arinak parte hartzen dabe erreakzio mota honeetan. Adibides Hidrogenoa eta bere isotopoak. Erreakzioa egiterakoan energia asko askatzen da.

Adibide argi bat da, eguzkiak egiten dauan fusio nuklearra. Bere energia eta argitasuna hidrogeno atomoen fusioa egitearen bidez lortzen dau.

-NOLA FUNTZIONATZEN DAU ZENTRAL NUKLEAR BAT?

Energia nuklearrari gaur egun ematen zaion erabilera nagusia energia elektrikoa sortzea da. Zentral nuklearrak prozesu honen arduradunak diren instalazioak dira. Ia ekoizpeneko zentral nuklear guztiek fisio nuklearra darabilte gaur egun, fusio nuklearra bideraezina dalako garapeneko prozesuan egon arren.

Erreaktore nuklearren kasuan beroa lortzen da erregaaren atomoen fisio erreakzioen bitartez. Energia elektriko-ekoizpenera zuzendutako erreaktoreen % 90 ur arinetako erreaktoreak dira (presio ura edo irakiteko ura). Hortaz erreaktore-mota honen funtzionamendua zabalago azalduko dugu.

-FUNTZIONAMENDUA

Zentral nuklear bateko funtzionamenduaren oinarrizko printzipioa erregaiko atomoetako nukleoaren fisio nuklearraren bitartez energia berogarriaren lorpenean oinarritzen da. Energia berogarri honekin, ur-lurrun itxuran dugunarekin, turbina bateko energia mekanikoa bihurtuko dugu eta, azkenik, energia mekanikoa bihurtuko dugu sorgailu baten bitartez energia elektrikoa.

Erreaktore nuklearra da eragitea eta bero-kantitate handiak sortuko dituzten fisio atomiko hauek kontrolatzea arduraduna. Bero honekin ura berotzen da hura presio altura eta tenperaturara lurruna bihurtzeko.

Lurrun bihurtutako ura euste-eraikinetik irteten da turbinara iritsi eta biratzea eragiten dau dagoen presio altuagatik. Orain lurrunaren energia berogarriaren partea energia zinetiko bihurtzen da. Turbina honen bitartez energia zinetikoa energia elektriko bihurtuko dauan sorgailu elektriko batera konektatuta dago.

Bestalde, nahiz eta energia berogarria galdu turbinatik irten zen uretako lurrunak gas egoeran ateratzen da. Ur hau berrerabiltzeko dago berriro ere zirkuituan sartu baino lehen hoztea. Hartarako, behin turbinatik irten denez gero, lurruna sartzen da tanke batean (kondentsazio-gordailuan) hau ur hotzetako tutueriak ukituz egoterakoan hozten den tokian. Ur-lurruna likido bilakatzen da eta bonba baten bitartez berriro doa erreaktore nuklearrera zikloa berriro ere errepikatzeko.

Horregatik zentral nuklearrak jarrita beti daude, ur hau kondentsazio-gordailuan aprobetxatzeko, ur hotzetako (itsasoko, ibaiko, aintzirako) iturri ugari inguru bat.